اطلس گویشی و اندازه گیری فاصله های گویشی در استان یزد

هدف از پژوهش حاضر، ارائۀ اطلس زبانی نمادی- مکانی برای استان یزد (15 جایگاه در 8 شهرستان)، و محاسبۀ فاصله های گویشی و میزان شباهت و تفاوت­های گویشی بر مبنای اصول گویش­سنجی است. این پژوهش از نوع توصیفی–تحلیلی است. ابزار پژوهش پرسشنامه­ای است متشکل از حدود 150 واژه و عبارت و 44 جملۀ پایه. گردآوری داده­ها به شیوۀ میدانی از مجموع 15جایگاه در هشت شهرستان­ابرکوه اردکان، بافق، بهاباد، تفت، صدوق، مهریز و میبد انجام شده است. انتخاب جایگاه­های موردبررسی به روش خوشه­ای-تصادفی بوده است. چهار مقولۀ کلی تحت عناوین واژه­های مربوط به پدیده­های «طبیعت» (10 واژه)، واژه­های مربوط به «زمان»، «واژه­های خویشاوندی» و «اسامی حیوانات» (هر یک 5 واژه) به روش تصادفی برای نمایش بر روی اطلس و انجام محاسبات انتخاب شدند. پس از بررسی تنوع واژگانی در هر جایگاه برای هر مقولۀ واژگانی، اطلس­های گویشی به روش نمادی- مکانی ارائه شده است و نتایج بررسی فراوانی گونه­های تلفظی و فاصلۀ گویشی جایگاه­های مختلف در قالب نمودار و دندروگرام به تصویر در آمده است. بیشترین میزان شباهت واژگانی-آوایی بین دو شهرستان بهاباد و بافق (جایگاه­های 5، 6، 7 و 8) و برابر با 76 درصد است. تنوع واژگانی در مقولۀ واژه­های مربوط به زمان بیشترین حد (برابر با 44 درصد) و در مقولۀ اسامی حیوانات کمترین حد ( برابر با 12 درصد) است.